احتمالاً شما نیز واژه ارگونومی برایتان آشنا باشد به خصوص زمانی که بحث از ارگونومی در محیط کار مطرح می شود. باور عموم و برداشت کلی از ارگونومی در محل کار است که ارگونومی باعث بهبود شرایط کار می شود؛ اما تعریف دقیق ارگونومی چیست و ارگونومی در محل کار چه اهدافی را دنبال می کند؟کریس آدامز یک کارشناس مسائل ارگونومی است که اعتقاد دارد ارگونومی در همه جا وجود دارد. وی بر این باور است که این تصور که بگوییم مکانی ارگونومی است یا نه تصور نادرستی است؛ بلکه موضوع ارگونومی خوب یا ارگونومی بد است.در این مقاله از فرید صنعت به معرفی کامل طراحی به سبک ارگونومی می پردازیم.

ریشه ارگونومی

واژه ارگونومی در اصل از کلمات یونانی nomos (کار) و ergon (قوانین طبیعی) گرفته شده است.کلمه ارگونومی برای اولین بار توسط یک محقق لهستانی در سال 1857 ابداع شد. این محقق لهستانی در مورد ارتباط بین کار و سلامت ناشی از کار مباحثی را مطرح نموده است. پیش از آن در طول تاریخ ارتباط بین کار و سلامت و یا به عبارت دیگر انواع مشکلات بهداشتی ناشی از کار اغلب در دوران مصر باستان و دوره یونان و روم نیز گزارش شده است.

ارگونومی چیست؟

طراحی به سبک ارگونومی ، ارگونومی شاخه ای از علم است که شامل مطالعات فیزیولوژی، مهندسی و روانشناسی می شود. این شاخه از دانش در مورد هماهنگ کردن عملکرد وظایف با نیازهای انسان برای انجام آنها است. طراحی ارگونومیک بر سازگاری اشیا، محیط آنها با انسان استفاده کننده تمرکز دارد. اصول طراحی ارگونومیک را می توان در اشیاء روزمره و فضاهای کاری به کار برد.به بیان دیگر ارگونومی یک علم چند رشته ای است که به بررسی رابطه افراد با توجه به اشیا و سیستم ها با محیط خود می پردازد. این دانش به دنبال ارائه راه حل هایی است که قابلیت استفاده از محصولات و رضایت کاربران را در رابطه با آنها در سطوح فیزیکی، سازمانی و شناختی بهبود بخشد؛ بنابراین، می‌توان گفت که به دنبال آسان‌تر، ایمن‌تر، راحت‌تر و کارآمدتر کردن امور است. بنابراین، ارگونومیست دانشمندی است که از جنبه های مختلف چگونگی تعامل افراد با اشیاء کار و زندگی روزمره را مطالعه می کند. این دانشمندان به دنبال ارائه اطلاعات مفید برای دستیابی به یک طراحی ارگونومیک هستند که امکان کاهش خطرات صدمات و بیماری ها و همچنین افزایش رضایت کاربران و کارمندان را فراهم می کند و در نتیجه کارایی و بهره وری را بهبود می بخشد.

عواملی که ارگونومی به آنها توجه می کند

ارگونومی جنبه های زیادی را در نظر می گیرد تا محصولاتی را ارائه دهد که ایمن تر و استفاده آسان تر باشند. یک طراح، مهندس و ارگونومیست باید اندازه گیری های آنتروپومتریک و سهولت استفاده را در نظر بگیرد تا محصولات ایمن تر، راحت تر و مناسب تر با ویژگی های بدن تولید کند.ارگونومی از جمله عواملی که بر فرد در هنگام انجام یک کار تأثیر می گذارد، مواردی مانند فاکتور های زیر را در نظر می گیرد:وضعیت ها، انرژی مورد نیاز، حرکات و نیروهای اعمال شده در محیط کار.شرایط محیطی شرکت.زمان های استراحت بین کار، برنامه ها و سایر شرایط کاری.شرایط اجتماعی شرکت.وظایف و امور شغلی کارمندان.عوامل عملیاتی مانند چیدمان مبلمان، دمای آسایش محیط و غیره.

منظور از طراحی ارگونومیک چیست؟

می توان گفت که طراحی ارگونومیک به کارگیری مفاهیم و اصول ارگونومی در طراحی فرآیندها، محصولات و خدمات است. خاستگاه ارگونومی اعمال شده در طراحی محصول به جنگ جهانی دوم برمی گردد، جایی که کشورهایی مانند انگلستان و ایالات متحده در بحبوحه جنگ شروع به مطالعه عوامل انسانی دخیل در استفاده از دستگاه های نظامی کردند تا از خطا جلوگیری کنند. شکست در استفاده از تجهیزات نظامیپس از این لحظه بود که این رویه به صنعت خصوصی منتقل شد و برای محصولات به منظور تقویت ایمنی کاربران و افزایش بهره وری فرآیندهای آنها اعمال شد؛ بنابراین برای دستیابی به هدفی که طراحی ارگونومیک دنبال می کند و در رابطه با آنچه در نکته قبل بیان شد، طراحان باید انسان، زمینه و فعالیت را در طراحی محصولات خود در نظر بگیرند.

توجه به انسان به این دلیل باید صورت بگیرد که تعامل محصول با کاربر بسیار مهم است و می بایست تمامی وجوه رفاهی و آسایشی کاربر در نظر گرفته شود. زمینه به این دلیل که محیطی که در آن، محصول استفاده خواهد شد بر نوع استفاده از محصول تاثیر گذار است و در نهایت فعالیت نیز می بایست در طراحی محصولات ارگونومی مورد توجه قرار بگیرد زیرا نوع فعالیتی که کاربر انجام می دهد بر طراحی ارگونومی و مسائلی از قبیل ایمنی و بودجه مورد نیاز موثر است.

محصول ارگونومیک چیست؟

یک محصول ارگونومیک محصولی است که استفاده از آن برای کاربر تسهیل شده و آسان است. همانطور که در تعریف ارگونومی اشاره کردیم، این امکانات ممکن است مربوط به جابجایی، ایمنی یا کارایی باشد.برای اینکه محصولی ارگونومیک در نظر گرفته شود، باید یک مطالعه اولیه و همچنین یک سری آزمایشات انجام شود که امکان تایید اثربخشی آن را فراهم کند. اینجاست که نمونه سازی محصول وارد عمل می شود.انجام آزمایش و خطای قبلی تا یافتن طراحی مناسب برای محصول ارگونومیک ضروری است؛ و نه تنها طراحی، بلکه مواد و متریال مورد استفاده نیز در طراحی محصول ارگونومی مهم هستند.

مزایای طراحی مبلمان اداری ارگونومیک

مبلمان کارآمدتر از نظر نوع عملکرد.در اختیار داشتن مبلمان هایی که بدون ایجاد آسیب شناسی در کاربران به بهره وری بهتر کمک می کنند؛ یعنی حرکات تکراری نه به رفاه کارکنان آسیب می رساند و نه احساس اجبار می کنند.افزایش بهره وری کارمندان به دلیل استفاده از محصولات استاندارد و مناسب و کاهش خستگی آنان طی فعالیت کاری.

اهمیت ارگونومی در محیط کار

طراحی مبلمان اداری، ابزارها یا برخی از سیستم های کاری که به ارگونومی کمک می کند، مهم تر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم. مطالعات نشان می دهد که آن دسته از کارمندانی که در حین انجام فعالیت خود احساس آسایش و راحتی می کنند، بهره وری بیشتری دارند؛ و نه تنها این، بلکه تأثیر مثبتی بر محیط کار نیز دارد.ارگونومی می تواند به سادگی داشتن کامپیوتر در ارتفاع صحیح باشد که می تواند بر وضعیت بدن و همچنین پیشرفت و اجرای وظایف ما تأثیر مثبت بگذارد. نحوه قرار دادن دست روی موس نیز در مباحث مهم ارگونومی در محیط کار است، زیرا موقعیت بد دست روی میز می تواند سندرم معروف تونل کارپال را ایجاد کند.ارگونومی باعث اختراعات مختلفی شده است که به ما امکان می دهد توانایی های خود را در طول روز کاری حفظ کنیم. به عنوان مثال، میزهایی برای کار در حالت ایستاده و در نتیجه حفظ وضعیت عمودی که به گردش خون پاها کمک می کند وجود دارد.

هفت اصل مهم در طراحی داخلی اداری به سبک ارگونومیک

طراحی صحیح ارگونومی محیط اداری می تواند تمامی نیازهای کاربران را برطرف کند و عملکرد و بهره وری را افزایش دهد و همچنین احتمال بروز آسیب های فیزیکی و روانی کاربران را کمتر می کند.برای مثال تصور کنید دفتر کارتان فضایی تنگ و شلوغ است و شما به دلیل محدودیت حرکتی و چیدمان اشتباه عناصر و یا اندازه نامتناسب مبلمان، به سختی توانایی کارکردن و یا رفت و آمد دارید. در صورتی که این فضا اگر با اصول ارگونومی طراحی و چیدمان می شد، شما آزادی حرکتی بیشتری داشتید و محیط کاری مناسب تری برای شما وجود داشت.

نور: به کمک نور فضای داخلی و اجسام قابل مشاهده خواهند بود.فضا: منظور از فضا محدوده در دسترس و قابل استفاده برای کاربران است.فرم: حجمی از شکل مبلمان ها و اشیاء موجود در محیط اداری که می تواند به صورت های گوناگون باشد.بافت: ویژگی ای از اجسام که با لمس کردن و یا مشاهده قابل ادراک است.شکل: این ویژگی با فرم متفاوت است و شامل خطوط بیرونی اشیاء می شود. نوع شکل مبمان های محیط اداری در چیدمان فضا اثر بخش است.رنگ: خواص بصری مبلمان های اداری و یا سایر عناصر موجود در محیط اداری که به صورت مکمل با نور بر ارگونومی تاثیر گذار است.حجم: حجم از مهم ترین عناصر طراحی داخلی اداری است که به صورت اجسام توخالی و توپر نمایان می شود.